کتاب گشودن رمان: رمان ایران در پرتو نظریه و نقد ادبی

مخاطبان کتاب حاضر، هم منتقدان ادبی هستند و هم رمان‌نویسانی که به لزوم آگاهی نویسنده‌ی معاصر از نظریه‌های ادبی پی برده‌اند. در این کتاب، روشی برای نقد رمان مطرح شده که مبتنی بر خوانش تحلیلی صحنه‌ی آغازین و معلوم کردن ربط آن به بقیه‌ی رمان است. همه‌ی فصل‌های کتاب با پیروی از روش‌شناسی واحدی نوشته شده‌اند که عبارت است از: الف. شروع فصل با یک مبحث نظری در نقد ادبی؛ ب. تحلیل مشروح صحنه‌ی آغازین یک رمان بر اساس مبحث نظریِ مطرح‌شده؛ و پ. نقد آن رمان با برقراری پیوند بین صحنه‌ی آغازین و سایر بخش‌ها. خواننده علاوه بر آشنایی با مفاهیم نقادانه، با نحوه‌ی کاربرد آن مفاهیم در نقد عملیِ ده رمان برجسته‌ی ایرانی آشنا می‌شود. به منظور آسان‌تر کردن فهم مطالب تئوریک، یکصد اصطلاح پُرکاربردِ نقد رمان را در ضمیمه‌ای با عنوان «واژه‌نامه‌ی توصیفی اصطلاحات نقد رمان» در پایان کتاب توضیح داده‌ام. مباحث نظریِ کتاب مطالب گوناگونی را در بر می‌گیرد، از بحث در خصوص کارکرد و شیوه‌ی تحلیل عناصر رمان مانند شخصیت، منظر روایی، کشمکش، حال‌وهوا و امثال آن گرفته، تا مباحث مربوط به نظریه‌های ادبیِ متأخر همچون بینامتنیّت، مرگ مؤلف، روایت‌شناسی، پسامدرنیسم و غیره.

رمان‌های نقد شده در این کتاب از این قرارند:
بوف کور (صادق هدایت)
تنگسیر (صادق چوبک)
شازده احتجاب (هوشنگ گلشیری)
مدیر مدرسه (جلال آل‌احمد)
سَووشون (سیمین دانشور)
ثریا در اغما (اسماعیل فصیح)
جزیره‌ی سرگردانی (سیمین دانشور)
چراغ‌ها را من خاموش می‌کنم (زویا پیرزاد)
آزاده‌خانم و نویسنده‌اش (رضا براهنی)
سرخی تو از من (سپیده شاملو)

به منظور نشان دادن کاربردپذیری روش نقدی که در این کتاب پیشنهاد شده است، دو اثر دیگر (یک داستان کوتاه و یک فیلم سینمایی) را هم نقد کرده‌ام که عبارت‌اند از:
داستان «سه قطره خون» (صادق هدایت)
فیلم هامون (داریوش مهرجویی)