دسته: روایتگری با تصویر

وبینار «صادق هدایت و سوررئالیسم: بازخوانشی از بوف کور» در تاریخ ۱۷  امرداد  ۹۹ برگزار شد.

وبینار «روان‌کاویِ لاکانی و کاربرد آن در نقد ادبی» برای سومین بار در تاریخ جمعه ۱۰ مرداد ۹۹ برگزار شد.

تصویر زیر عده‌ای از شرکت‌کنندگان وبینار «نقد فیلم سرخ‌پوست با دو رویکرد روان‌کاویِ کلاسیک (فرویدی) و روان‌کاویِ لاکانی» را نشان می‌دهد. این وبینار دو ساعت و نیم طول کشید و شرکت‌کنندگان با نهایت علاقه در آن شرکت کردند. پرسش‌های مطرح‌شده در پایان وبینار (همه پرسش‌هایی خوب و حاکی از نکته‌سنجی) نشان می‌داد که آن‌ها نقد ادبی را نوعی تفنن روشنفکرانه نمی‌دانند، بلکه به‌خوبی دریافته‌اند که تحلیل متن، راهی برای فهم پیچیدگی‌های زندگی واقعی است.

در نقد این فیلم، هم از مفاهیم روان‌کاوی کلاسیک (فرویدی) استفاده کردم و هم از مفاهیم روان‌کاوی پساساختارگرا (لاکانی) جدول زیر بخش مهمی از مفاهیم مورد استفاده‌ی من در این نقد را نشان می‌دهد:

مفاهیم فرویدی
تثبیت دهانی
خودشیفتگی (نارسیسیسم)
نهاد
خود
فراخود
ضمیر ناخودآگاه
مفاهیم لاکانی
سوژه‌ی بیانگر/سوژه‌ی بیان
ساحت خیالی
اُبژه‌ی دیگریِ کوچک
مرحله‌ی آینه
ساحت نمادین
«دیگری»

 

علاقه‌مندان نقد لاکانی در کشور ما کم نیستند، اما غالباً از این موضوع غفلت می‌شود که نظریه‌ی لاکان «بازگشتی پساساختارگرایانه به فروید» است. مفاهیم لاکانی نوعی خوانش روزآمدشده از مفاهیمی محسوب می‌شوند که فروید در دهه‌های آغازینِ قرن بیستم مطرح کرده بود. از این رو،‌ فهم لاکان بدون دانستن روان‌کاویِ کلاسیک ناممکن است. به تعبیر نویسنده‌ای، دویدن بدون این‌که شخص ابتدا راه رفتن را آموخته باشد ناممکن است. لذا من هم نیمی از وقت وبینار را به نقد فرویدی این فیلم اختصاص دادم و در نیمه‌ی دوم منحصراً با استناد به مفاهیم و روش‌شناسی لاکانی این فیلم را تحلیل کردم تا نشان دهم که آراء و اندیشه‌های لاکان چگونه مکمل و بسط‌دهنده‌ی آراء و اندیشه‌های فروید هستند. این وبینار البته «نقد عملی» بود و نه تبیین نظریه‌ی ادبی. نظریه‌ی لاکان و نسبت آن با نقد ادبی را یک هفته پیش‌تر در وبیناری دیگر تبیین کرده بودم. امید آن‌که هر دو وبینار برای علاقه‌مندان نقد ادبی مفید بوده باشد.

تصویر زیر عده‌ای از دوستان شرکت‌کننده در وبینار «روان‌کاویِ لاکانی و کاربرد آن در نقد ادبی» در تاریخ ۲۷ تیرماه ۹۹ را نشان می‌دهد. شور و شوق این دوستان برای آشنایی با نظریه‌ی لاکان به هر سخنرانی انگیزه می‌داد. این دومین بار بود که این وبینار ارائه شد. به علت کثرت داوطلبان، احتمالاً این وبینار برای بار سوم ارائه خواهد شد تا دوستان علاقه‌مندی که نتوانستند در آن شرکت کنند فرصت مجددی داشته باشند.

ساز در دست نوازنده‌ی هنرشناس همچون موجودی زنده است که باید نوازش شود. تصویر زیر را با نگریستن به دست‌ها «بخوانید».