روزنامهی «جام جم»، گروه فرهنگ و هنر ــ حسین پاینده نویسنده، مترجم، منتقد و استاد دانشگاه، از فعالترین چهرهها طی سالهای اخیر در زمینهی نقد و نظریهپردازی بوده است. او کتابهای زیادی در این زمینه به رشتهی تحریر درآورده و کلاسهای بسیاری را برای علاقهمندان برگزار کرده است. پاینده با نگاهی آکادمیک نقد رمان و داستان کوتاه را دنبال میکند و در کارگاهها و کتابهایش تلاش می کند این شیوه را به کار گیرد.
از پاینده قرار است در هفته جاری کتاب گشودن رمان منتشر شود که شامل نقد ۱۰ رمان برجستهی ایرانی و همچنین نقد فیلم هامون است. به همین مناسبت گفتوگوی کوتاهی دربارهی این اثر با وی انجام دادیم که در زیر میخوانید.
دربارهی آخرین اثری که قرار است از شما منتشر شود، صحبت بفرمایید.
پاینده: در این هفته کتاب جدیدم توزیع میشود. عنوان این کتاب گشودن رمان است که یک عنوان فرعی هم دارد: «رمان ایران در پرتو نظریه و نقد ادبی». این کتاب را که ۴۰۰ صفحه دارد، انتشارات مروارید به زودی توزیع خواهد کرد. یعنی کتاب چاپ هم شده و در مرحلهی صحافی است.
در این کتاب چه رمانهایی را بررسی کردهاید؟
پاینده: ۱۰ رمان برجسته ایرانی را نقد کردهام: رمان های بوف کور نوشتهی صادق هدایت، تنگسیر نوشتهی صادق چوبک، مدیر مدرسه نوشتهی جلال آل احمد، شازده احتجاب نوشتهی هوشنگ گلشیری، سووشون نوشتهی سیمین دانشور، ثریا در اغما نوشتهی اسماعیل فصیح، جزیرهی سرگردانی نوشتهی سیمین دانشور، چراغها را من خاموش میکنم نوشتهی زویا پیرزاد، آزادهخانم و نویسندهاش نوشتهی رضا براهنی و سرخی تو از من نوشتهی سپیده شاملو.
با چه شیوه نقدی این رمانها را بررسی کردید؟
پاینده: من شیوه نقدی را به کار گرفتم که در کلاسهایم نیز به کار میبرم. این شیوه مبتنی است بر تحلیل مشروح صحنهی آغازین رمان و ربط دادن آن به بقیهی متن.
آیا کتاب ضمیمههایی هم دارد؟
پاینده: بله، این کتاب سه ضمیمه دارد. در ضمیمهی اول همین شیوهی نقد را برای داستان کوتاه «سه قطره خون» نوشتهی صادق هدایت استفاده کردم تا بگویم این شیوهی نقد در مورد داستان کوتاه هم جواب میدهد. در ضمیمهی دوم این شیوهی نقد را برای فیلم هامون استفاده کرده ام تا نشان دهم که در مورد فیلم هم میتواند کاربرد داشته باشد. ضمیمهی سوم هم «فرهنگ اصطلاحات نقد رمان» است که خود به تنهایی ۶۰ صفحه میشود. در این ضمیمه یکصد اصطلاح بسیار پُرکاربرد در نقد رمان را توضیح دادهام.
شما در کتاب رمان پسامدرن و فیلم به نقد فیلمهای میکس و هامون مهرجویی پرداخته بودید. علت این توجه شما به فیلم هامون چیست؟
پاینده: این فیلم اصطلاحاً تبدیل به فیلم کالت شده؛ یعنی مخاطبان زیادی را به خود جذب کرده است و هویت نسلی آنها را بازنمایی میکند. هامون در اولین سالی که اکران شد، جایزههای جشنواره فیلم فجر در عناوین مختلف را به خود اختصاص دهد.
آیا به هنرهای دیگر جز سینما هم در کتاب گشودن رمان پرداختهاید؟
پاینده: بله، در بررسی رمان آزادهخانم و نویسندهاش برای انتقال بهتر مفاهیم، به نقد یک تابلوی نقاشی هم پرداختم. این تابلو اثری از رُنه ماگریت نقاش بلژیکی است که زمینهی مناسبی برای بحث دربارهی مفاهیم پستمدرن فراهم میکند. ناشر هم لطف کرد و این تابلو را به صورت تمامرنگی در کتاب منتشر کرد.
اکنون چه کاری در دست تألیف دارید؟
پاینده: کتاب مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان را که چند سال قبل ترجمه و منتشر کرده بودم، بازنگری میکنم و به توضیحات مترجم مواردی را میافزایم. قرار است ویراست جدید این کتاب را انتشارات نیلوفر منتشر کند. قبلاً این کتاب را نشر روزنگار منتشر کرده بود.
گفتوگو از سجاد روشنی
دیدگاهی بگذارید!